Commentaar van art. 433, WIB 92

Afdeling IV - Aansprakelijkheid en plichten van sommige ministeriële officieren, openbare ambtenaren en andere personen

Art. 433, WIB 92

I. WETTEKST

Nummer 433/0

Art. 433. - De notarissen die gevorderd zijn om een akte op te maken die de vervreemding of de hypothecaire aanwending van een onroerend goed, van een schip of een vaartuig tot voorwerp heeft, zijn persoonlijk aansprakelijk voor de betaling der belastingen en bijbehoren die tot een hypothecaire inschrijving aanleiding kunnen geven, indien zij in de hierna bepaalde voorwaarden er niet de ontvanger der belastingen in wiens ambtsgebied de eigenaar of de vruchtgebruiker van het goed zijn woonplaats of zijn hoofdinrichting heeft en daarenboven, zo het om een onroerend goed gaat, de ontvanger der belastingen in wiens ambtsgebied dat goed gelegen is van verwittigen.

Het bericht dient in duplo opgemaakt en bij ter post aangetekende brief verzonden te worden. Indien de akte waarvan sprake niet verleden wordt binnen drie maanden te rekenen van de verzending van het bericht, wordt het als niet bestaande beschouwd.

II. DRAAGWIJDTE VAN DE VERPLICHTINGEN VAN DE NOTARIS

Nummer 433/1

Gelet op het feit dat de wettelijke hypotheek van de Schatkist rang inneemt vanaf haar inschrijving (art. 426, WIB 92) en dat bijgevolg de hypothecaire inschrijving tot waarborg van belastingen geen terugwerkende kracht heeft, is het nodig geacht de Ontv. der belastingen tijdig te doen inlichten van elke verrichting waardoor de belastingschuldige een onroerend goed, schip of vaartuig vervreemdt waarvan hij eigenaar of vruchtgebruiker is (verkoop, schenking, ruil, inbreng in een vennootschap, enz.) of ze ten bate van derden met hypotheek bezwaart.

De art. 425 tot 432 en 433 tot 441, WIB 92 zijn van openbare orde en negeren volledig de eigendomsoverdrachten van onroerende goederen bij onderhandse akte, zelfs indien deze overdrachten geregistreerd werden en gekend waren door één of ander orgaan van de administratie.

De thesis die voorhoudt dat de vervreemding van een onroerend goed door middel van een onderhandse akte aan de Staat zou tegenstelbaar zijn, kan niet in aanmerking worden genomen, daar zij hierdoor de waarborgen ingesteld door de voormelde wettelijke bepalingen zou ontzenuwen (Brussel, 29.5.1967, Devare / Belgische Staat en Huart).

De verkoop van een onroerend goed bij onderhandse akte en die derhalve niet werd ingeschreven in de registers van de hypotheekbewaarder, is de Ontv. der belastingen niet tegenstelbaar en belet niet de inschrijving van de wettelijke hypotheek tot waarborg van de directe belastingen die ten tijde van de inschrijving door de verkoper verschuldigd zijn en dit zelfs indien de Ontv. kennis had van het bestaan van de verkoop vóór de inschrijving van de wettelijke hypotheek. (Cass., 28.5.1976, Boels, Bull. 551, blz. 1119).

Nummer 433/2

Art. 433, WIB 92, omschrijft de verplichtingen die daartoe moeten worden nageleefd door de notarissen door wier bemiddeling de akten betreffende voornoemde verrichtingen zullen worden verleden : zij moeten vooraf, bij ter post aangetekende brief, ervan verwittigen :

1° de Ontv. der belastingen van de gemeente waar de eigenaar of de vruchtgebruiker van het goed zijn woonplaats of zijn hoofdinrichting heeft;

2° en zo het om een onroerend goed gaat, eveneens de Ontv. der belastingen van de gemeente waar het goed is gelegen.

Nummer 433/3

Onverminderd hetgeen wordt gezegd in 433/4 hierna, bestaan deze verplichtingen slechts, wat de onroerende goederen betreft, wanneer bewuste akten aan de Ontv. kunnen worden tegengesteld ingevolge hun overschrijving (art. 1, Hyp.W 16.12.1851). Zij zijn dus niet opgelegd voor akten die niet moeten worden overgeschreven.

Art. 1, Hyp.W 16.12.1851 stelt : Alle akten onder de levenden, om niet of onder bezwarende titel, tot overdracht of aanwijzing van onroerende zakelijke rechten, andere dan voorrechten en hypotheken, met inbegrip van de akten betreffende de wederzijdse rechten der eigenaars van verdiepingen of van gedeelten van verdiepingen in een opgericht of op te richten gebouw, worden in hun geheel overgeschreven in een daartoe bestemd register, op het kantoor van bewaring der hypotheken van het arrondissement waar de goederen zijn gelegen. Tot dan toe kan men zich op die akten niet beroepen tegen derden die zonder bedrog gecontracteerd hebben.

Deze bepaling is ook van toepassing op de in kracht van gewijsde gegane vonnissen die gelden als overeenkomst of als titel voor de overdracht van die rechten, alsook op de akten van afstand van die rechten en op de huurcontracten die voor langer dan negen jaar zijn aangegaan of kwijting inhouden van ten minste drie jaren huur.

Indien deze huurcontracten niet zijn overgeschreven wordt de huurtijd verminderd overeenkomstig artikel 1429 (oud) van het Burgerlijk Wetboek.

Nummer 433/4

Onder de woorden "akte die de vervreemding ... tot voorwerp heeft", voorkomend in art. 433, WIB 92 moet worden verstaan : "Akte tot overdracht van rechten".

De afstand van onverdeelde rechten aan een deelgerechtigde is een verdeling en valt niet onder toepassing van dit artikel.

In dit verband is de hiernavolgende verklaring van de Minister van Financiën te onthouden (Parlementaire Handelingen, Senaat, Zitting van 5.12.1950, blz. 117 - Vertaald) :

"De verdeling is geen akte van vervreemding. Het is een aanwijzende en geen overdragende akte. Op het ogenblik dat de akte moet worden genotificeerd kan het voorkomen dat de notaris niet weet of deze akte een vervreemding zal inhouden, of zij aanwijzend of overdragend zal zijn. Het is duidelijk dat de notaris in deze hypothese de fiscus dient in te lichten, vermits het mogelijk is dat de verkrijger van het goed een andere persoon zal zijn dan de deelgenoot en dat de akte eigendomsoverdragend zal zijn".

Uit deze verklaring volgt dat de notarissen geen bericht aan de Ontv. moeten sturen voor akten die zonder twijfel louter aanwijzend zullen zijn, maar dat, bij gebreke aan dergelijk bericht, hun verantwoordelijkheid in het gedrang komt in de gevallen waarin zij ten onrechte een overdragende akte voor een aanwijzende akte zouden houden.

Nummer 433/5

In de mate bepaald onder 433/3 en 4, zijn de notarissen gehouden zich te schikken naar de bepalingen van art. 433, WIB 92, zelfs indien zij slechts moeten optreden om aan de akten authenticiteit te verlenen (wat trouwens hun belangrijkste taak is).

Men kan inderdaad uit de samenlezing van de art. 433 en 439, WIB 92 afleiden dat de uitdrukking van art. 433, WIB 92 "gevorderd om een akte op te maken" niet louter op te vatten is als betrekking hebbende alleen op de materiële opstelling der akten.

III. VORM VAN HET DOOR DE NOTARISSEN OP TE MAKEN BERICHT : DRUKWERK 249.3 DB - 560 BTW

Nummer 433/6

Voor het bericht dat, bij toepassing van art. 433, WIB 92, in duplo aan de Ontv. is te verzenden, wordt door de notarissen gebruik gemaakt van een drukwerk 249.3 DB - 560 BTW.

Op aanvraag ontvangen de notarissen van de ontvangers kosteloos elke gewenste hoeveelheid drukwerken 249.3 DB - 560 BTW.

IV. INVLOED VAN HET BERICHT 249.3 DB - 560 BTW OP DE REEDS VOORDIEN GENOMEN HYPOTHECAIRE INSCHRIJVINGEN

Nummer 433/7

De ontvangst, door de Ontv., van een bericht 249.3 DB - 560 BTW heeft geen enkele weerslag op de voordien genomen hypothecaire inschrijvingen. Deze inschrijvingen blijven geldig en vrijwaren de rechten van de Schatkist voor de erin opgenomen aanslagen, zelfs indien de Ontv. geen gevolg aan bedoeld bericht geeft.

V. VERVAL VAN HET BERICHT 249.3 DB - 560 BTW

Nummer 433/8

Als de beschouwde akte van vervreemding of van hypothecaire aanwending niet verleden wordt binnen 3 maanden met ingang van de verzending van het bericht 249.3 DB - 560 BTW, wordt dit bericht krachtens art. 433, WIB 92 als niet bestaande beschouwd.

Wanneer bijgevolg de notaris binnen de 3 maanden met ingang van de verzending van een bericht 249.3 DB - 560 BTW geen enkel gevolg heeft gegeven (zie art. 435, WIB 92 bericht door dit artikel voorzien of storting van fondsen) aan een kennisgeving van belastingen die hem door de Ontv. is toegezonden (art. 434, WIB 92), moet laatstgenoemde bij de notaris navraag doen omtrent de ontworpen akte, voorwerp van het bericht 249.3 DB - 560 BTW.