Commentaar van art. 437, WIB 92

Art. 437, WIB 92

I. WETTEKST

Nummer 437/0

Art. 437. - De aansprakelijkheid door de notaris opgelopen krachtens de artikelen 433 en 435 gaat, naar het geval, de waarde van het vervreemde goed of het bedrag van de hypothecaire inschrijving, na aftrek van de sommen en waarden waarop in zijn handen beslag onder derden werd gelegd, niet te boven.

II. ALGEMEEN

Nummer 437/1

Het niet-naleven van de verplichtingen hen opgelegd door de art. 433 en 435, 2e lid, WIB 92, stelt de notarissen persoonlijk aansprakelijk voor het betalen van de belastingen en bijbehoren waarvoor een hypothecaire inschrijving kon worden genomen en stelt hen dus bloot aan het gevaar het eventueel aan de Staat berokkende nadeel te moeten herstellen. In geen geval mag de Staat echter een hoger nadeel aanrekenen dan het in voormeld art. 437 vastgestelde bedrag.

Maar de notarissen worden geen rechtstreekse schuldenaars. Hun aansprakelijkheid is enkel persoonlijk, derwijze dat zij in beginsel het voorrecht van uitwinning kunnen inroepen (Brussel, 14.02.1968, Borgerhoff, bevestigd door Cass., 13.03.1969, Bull. 472, blz. 426), dat wil zeggen dat zij de fiscus enkel moeten vergoeden voor de gevolgen van hun fout wanneer het onvermogen van de schuldenaar wordt aangetoond.

De persoonlijke aansprakelijkheid van de notaris, ingesteld bij art. 433, WIB 92, is van aquiliaanse aard; d.w.z. zij is een verplichting tot herstel van de schade veroorzaakt door een begane fout.

Bedoelde aansprakelijkheid is niet deze van een borg.

Bijgevolg heeft het tenietgaan van de eisbaarheid van de belastingschuld, omwille van ingetreden verjaring, niet tot gevolg dat de tegen de notaris ingestelde rechtsvordering eveneens door verjaring getroffen is. Het volstaat dat het invorderingsrecht van de Schatkist niet was verjaard voordat de instrumenterende notaris het tegen hem ingeroepen verzuim beging (Gent 8.01.1976, De Groote, Bull. 559, blz. 271).

III. PROCEDURE TOT AANSPRAKELIJKSTELLING VAN DE NOTARIS

Nummer 437/2

Een procedure tot aansprakelijkheidsstelling van een notaris op grond van de art. 433 en 435, WIB 92, dient te worden ingeleid ten verzoeke van de Belgische Staat, vertegenwoordigd door de Minister van Financiën, op vervolging en benaarstiging van de Gew.dir. der directe belastingen, en niet ten verzoeke van de Ontv.

Het gaat ter zake niet om een vordering met het oog op de invordering van een belasting, maar om een vordering tot herstel van een door de Staat geleden nadeel (zie trouwens nr. 437/4, 3°).

IV. TE VOLGEN WERKWIJZE

Nummer 437/3

Indien de verleden akte een vervreemding betreft :

1° vraagt de Ontv. een afschrift aan van die akte, alsmede eventueel van de akte van rangregeling en vergewist zich, ingeval de vervreemding niet openbaar geschiedde (verkoop uit de hand, ruil, schenking, inbreng, enz.), of de in de akte voorkomende vervreemdingsprijs overeenstemt met de normale verkoopwaarde van het goed;

2° tevens gaat hij na of, en eventueel in welke mate, de notaris door het niet naleven van zijn verplichtingen, aan de Schatkist een nadeel heeft berokkend.

Heeft de Schatkist door het verzuim van de notaris geen nadeel geleden, dan wordt deze laatste niet verder verontrust.

Nummer 437/4

Heeft de Schatkist door de nalatigheid van de notaris werkelijk schade geleden, dan nodigt de Ontv. de betrokken notaris uit de redenen mede te delen waarom hij de wettelijke verplichtingen niet heeft nageleefd :

1° bij ontstentenis van antwoord of indien het antwoord geen bevrediging geeft, laat hij aan de notaris, bij ter post aangetekende brief, het bedrag kennen van het nadeel dat aan de Schatkist is berokkend en verzoekt hem dat bedrag onmiddellijk te betalen ten einde een gerechtelijke procedure te vermijden;

2° bij wanbetaling, zendt de Ontv. het dossier aan de Gew.dir. met alle nuttige beschouwingen omtrent de onmogelijkheid tot invordering ten laste van de belastingschuldige en met het voorstel om gerechtelijke procedure in te leiden;

3° indien een veroordeling tot betaling lastens de notaris wordt uitgesproken, zendt de Ontv., wanneer het vonnis in kracht van gewijsde zal zijn gegaan, aan de Administratie van de BTW, Registratie en Domeinen, in de vorm van het model dat als bijlage 2 bij de circ. 744 is gevoegd, een verzoek om invordering van de door de notaris te betalen bedragen en neemt hij de betrokken aanslagen in een vraag om ontlasting op, van zodra hij de ontvangstmelding van dat verzoek zal hebben ontvangen.

Nummer 437/5

Indien de verleden akte een hypothecaire aanwending betreft, zal het nadeel dat de Schatkist door het verzuim van de notaris heeft geleden, over het algemeen slechts na de verkoop van het bezwaarde goed tot uiting komen.

Onmiddellijk na de vaststelling van de door de notaris begane fout, moet daarop zijn aandacht worden gevestigd, ten einde eventueel door zijn bemiddeling betaling van de in het gedrang zijnde aanslagen te bekomen.

Indien noch vanwege de notaris, noch vanwege de belastingschuldige betaling kon worden verkregen, moet bij de realisatie van het goed worden gehandeld overeenkomstig 437/4.