Commentaar van art. 435, WIB 92

Art. 435, WIB 92

I. WETTEKST

Nummer 435/0

Art. 435. - Wanneer de in artikel 433 bedoelde akte verleden is, geldt de in artikel 434 bedoelde kennisgeving als beslag onder derden in handen van de notaris op de bedragen en waarden die hij krachtens de akte onder zich houdt voor rekening of ten bate van de belastingschuldige.

Daarenboven, indien de aldus door beslag onder derden getroffen sommen en waarden minder bedragen dan het totaal der sommen verschuldigd aan de ingeschreven schuldeisers en aan de verzetdoende schuldeisers, hierin begrepen de ontvangers der directe belastingen, moet de notaris, op straffe van persoonlijke aansprakelijkheid voor het overschot, daarover bij een ter post aangetekende brief deze ontvangers inlichten uiterlijk de eerste werkdag die volgt op het verlijden van de akte.

Onverminderd de rechten van derden, kan de overschrijving of de inschrijving van de akte niet tegen de Staat ingeroepen worden indien de inschrijving van de wettelijke hypotheek geschiedt binnen acht werkdagen nadat het in het vorig lid bedoelde bericht ter post is neergelegd.

Zijn zonder uitwerking ten opzichte van de schuldvorderingen inzake belastingen en bijbehoren, welke in uitvoering van artikel 434 werden ter kennis gegeven, alle niet ingeschreven schuldvorderingen waarvoor slechts na het verstrijken van de in lid 2 voorziene termijn wordt beslag gelegd of verzet aangetekend.

II. DRAAGWIJDTE VAN DIE BEPALING

Nummer 435/1

Als de notaris oordeelt dat de belastingen die hem ter kennis zijn gegeven, integraal door middel van de door zijn handen gaande fondsen zullen kunnen worden vereffend, mag hij zonder meer tot het verlijden van de akte overgaan.

Als die fondsen daarentegen ontoereikend zijn en de partijen, die door de notaris behoorlijk in kennis zijn gesteld van de hem door de Ontv. toegezonden kennisgeving, de geplande verrichting niettemin wensen uit te voeren, mag de notaris nog de akte verlijden, doch moet hij - op straffe van persoonlijk aansprakelijk te zijn voor het deel van de ter kennis gegeven belastingen, dat niet gedekt is door de bedragen en waarden waarop beslag onder derden werd gelegd - de Ontv. uiterlijk de eerste werkdag na het verlijden van de akte verwittigen. Die kennisgeving moet de Ontv. in staat stellen, indien hij zulks nodig acht, een hypothecaire inschrijving te nemen op de vervreemde of gehypothekeerde goederen. Dergelijke inschrijving zal, mits zij binnen acht werkdagen wordt genomen, ten opzichte van de verkrijger of van de hypothecaire schuldeiser voorrang hebben op de inschrijving of de overschrijving van de akte.

De aldus omschreven regels worden aangevuld met een bepaling die ertoe strekt te voorkomen dat het de notaris niet mogelijk zou zijn de belasting te betalen ter oorzake van schuldeisers die zich slechts laattijdig, dit is na de 1e werkdag volgend op het verlijden van de akte, zouden bekend maken (door beslag of verzet).

III. GEVOLGEN VAN DE KENNISGEVING 249.4

Nummer 435/2

De wet bepaalt dat de kennisgeving van de Ontv. "als beslag onder derden geldt in handen van de notaris op de bedragen en waarden die hij krachtens de akte onder zich houdt". Daaruit vloeit voort dat de kennisgeving 249.4 van de Ontv. hetzelfde karakter heeft als het verzoek van de Ontv. (kennisgeving 247.7) bedoeld in art. 215, § 1, KB/WIB.

Zulks houdt evenwel niet in dat, ingeval er een geschil bestaat omtrent het al dan niet verschuldigd zijn van de belastingen waarvan kennis is gegeven bij toepassing van art. 434, WIB 92, er, teneinde de rechten van de Schatkist te vrijwaren, bij toepassing van art. 216, KB/WIB, zou moeten worden overgegaan tot het leggen van uitvoerend beslag onder derden in handen van de notaris. Overeenkomstig art. 1492, Ger.W behoudt de kennisgeving bedoeld in het art. 434, WIB 92, het effect van bewarend beslag zolang de betwisting aanhoudt (Gent, 16.01.1976, Gevaert Zoë, Wed. Maes, Bull. 543, blz. 1647).

Nummer 435/3

De notaris is slechts gehouden de sommen en waarden te storten die hij krachtens de akte, voor rekening en ten bate van de belastingschuldige, onder zich houdt.

Voorbeeld

Indien, bij de onderhandse verkoop van een onroerend goed, de aankoopprijs door de koper aan de verkoper wordt betaald zonder dat het geld in handen van de notaris komt, is deze laatste er alleen toe gehouden - na zich te hebben gedragen naar de bepalingen van art. 433, WIB 92 - en voor zover de Ontv. hem kennis heeft gegeven van belastingen (art. 434, WIB 92) het bij art. 435, 2e lid, WIB 92, voorgeschreven bericht aan de Ontv. te zenden.

De notaris is in dit geval niet verplicht de verschuldigde sommen in de Schatkist te storten, doch de Ontv. behoudt de mogelijkheid om het volgrecht tegen de verkrijger uit te oefenen, op voorwaarde dat de inschrijving van de wettelijke hypotheek geschiedt binnen de acht werkdagen volgend op de afgifte ter post van het art. 435, 2e lid, WIB 92 (zie 435/1).

IV. OMSTANDIGHEDEN DIE DE VERPLICHTING VAN DE NOTARIS BEINVLOEDEN OM DE ONTV. IN TE LICHTEN OP GROND VAN ART. 435, 2E LID, WIB 92

Nummer 435/4

Volgens de tekst van art. 435, 2e lid, WIB 92, is dergelijke verplichting aan de notaris opgelegd wanneer de sommen en waarden, waarop door de kennisgeving 249.4 beslag onder derden werd gelegd, minder bedragen dan het totaal der sommen, verschuldigd aan de schuldeisers (hierin begrepen de Ontv. der belastingen) wier rechten op het goed zijn ingeschreven of het voorwerp zijn van verzet of beslag. Die regel is in acht te nemen zelfs wanneer, in dergelijk geval, de fondsen waarop door de kennisgeving 249.4 beslag is gelegd, gelijk zijn aan of meer belopen dan het bedrag van de ter kennis gegeven belastingen en bijbehoren.

Voorbeeld

1° Verkoopprijs van het goed in handen van de notaris : 500.000 F

Schuldeisers :

Conventionele hypothecaire inschrijving ten gunste van een derde : 125.000 F

Door de ontvanger ter kennis gegeven belastingen en bijbehoren : 80.000 F

Andere verzetdoende schuldeisers : 200.000 F

405.000 F

De notaris moet de Ontv., wiens schuldvordering integraal zal kunnen worden vereffend, niet inlichten.

2° Verkoopprijs van het goed, in handen van de notaris : 500.000 F

Schuldeisers :

Conventionele hypothecaire inschrijving ten gunste van een derde : 325.000 F

Door de Ontv. ter kennis gegeven belastingen en bijbehoren : 80.000 F

Andere verzetdoende schuldeisers : 200.000 F

605.000 F

De notaris moet de Ontv. inlichten wiens schuld- vordering niet integraal kan worden vereffend. Bij het ontbreken van een hypothecaire inschrijving is de schuldvordering van de Ontv. immers een chirografaire schuldvordering en zal hij pondspondsgewijs worden betaald (zie 434/46).

V. DOOR DE NOTARIS AAN DE ONTV. TOE TE STUREN BERICHT : DRUKWERK 249.5

Nummer 435/5

Om te voldoen aan de informatieplicht voorgeschreven bij art. 435, 2e lid, WIB 92 (inlichting bij ter post aangetekende brief, uiterlijk de eerste werkdag na het verlijden van de akte, ter post neer te leggen), gebruiken de notarissen drukwerken 249.5.

Op verzoek, bekomen zij vanwege de Ontv. gratis het aantal drukwerken 249.5 dat zij menen nodig te hebben.

VI. TAKEN TE VERVULLEN DOOR DE ONTV. NA DE ONTVANGST VAN EEN BERICHT 249.5

A. IS DE INSCHRIJVING VAN DE WETTELIJKE HYPOTHEEK VERANTWOORD ?

Nummer 435/6

Wanneer de Ontv. een bericht 249.5 ontvangt, moet hij nagaan of het verantwoord is de wettelijke hypotheek in te schrijven op het goed dat het voorwerp van de akte van vervreemding of van hypothecaire aanwending is geweest.

Om een beslissing te treffen, houdt hij natuurlijk rekening met de reeds bestaande hypothecaire inschrijvingen, zonder uit het oog te verliezen dat de richtlijnen in verband met de uitvoering van de art. 425 tot 432, WIB 92 (wettelijke hypotheek van de Schatkist), eveneens op art. 435, 3e lid, WIB 92, toepasselijk zijn, onder voorbehoud van de hierna bedoelde afwijkingen (437/7 tot 14).

Wanneer, in het bijzonder geval van hypothecaire aanwending van een onroerend goed, uit het bericht 249.5 blijkt dat op het bedrag van de hypothecaire lening integraal beslag onder derden in handen van de notaris is gelegd met de kennisgeving 249.4, is de inschrijving van de wettelijke hypotheek niet in overweging te nemen, aangezien de Ontv., wegens het beslag onder derden, door toedoen van de notaris de tegenwaarde van de aldus afgestane waarborg in specie zal incasseren.

B. DATUM WAAROP DE HYPOTHEEK DIENT TE WORDEN INGESCHREVEN

Nummer 435/7

Als de Ontv. de inschrijving van de hypotheek nodig acht, handelt hij voor de berekening van de termijn van acht werkdagen vanaf de afgifte ter post van het bericht 249.5 door de notaris "mutatis mutandis" zoals voor het vaststellen van de datum waarop de kennisgeving 249.4 ter post dient te worden afgegeven (zie 434/9, 3° tot 6°).

Op te merken valt dat beide termijnen (art. 434 en 435, 3e lid, WIB 92) worden berekend per werkdag. Maar terwijl de eerste (12 dagen) ingaat op de eerste werkdag die volgt op de datum waarop het bericht 249.3 ter post is neergelegd, begint de tweede (8 dagen), te lopen de dag zelf van de afgifte ter post van het bericht 249.5.

In beginsel zou men kunnen beweren, gelet op de regels voor de berekening van termijnen in burgerlijke zaken, dat de termijn van 8 dagen slechts ingaat op de dag volgend op die waarop het bericht 249.5 ter post is neergelegd (zie de commentaar op art. 300, WIB 92). De op die wijze bepaalde termijn zou eveneens overeenstemmen met de Nederlandse tekst van art. 435, 3e lid, WIB 92. Nochtans, om alle betwisting te voorkomen, moet de Ontv. zich stipt gedragen naar voormelde voorschriften.

Nummer 435/8

Het is niet voor de verzending van het borderel 249 aan de hypotheekbewaarder dat de Ontv. over de op die wijze vastgestelde termijn van 8 werkdagen beschikt. Vermits luidens art. 435, 3e lid, WIB 92, de inschrijving zelf binnen die termijn op het kantoor van de bewaarder moet geschieden - opdat ze aan de hypothecaire schuldeisers of aan de aankoper tegenstelbaar zou zijn - moet, om elke misrekening te vermijden, de uiterste datum waarop het borderel 249 ter post dient te worden afgegeven, worden bepaald op de derde werkdag die volgt op de ontvangst van het bericht 249.5 (omwille van de korte termijn waarover de Ontv. beschikt om de inschrijving te nemen, zijn de drukwerken 249.3 DB - 560 BTW en 249.5 derwijze opgevat, dat ze het hem mogelijk maken er al de inlichtingen uit te putten die nodig zijn om het inschrijvingsborderel 249 op te maken).

Is de laatste nuttige dag voor de hierboven bedoelde inschrijving van de wettelijke hypotheek een zaterdag, dan moet het borderel 249 in ieder geval bij de hypotheekbewaarder toekomen ten laatste op de laatste werkdag die de zaterdag voorafgaat, ten einde te vermijden dat de inschrijving naar de volgende maandag zou worden verschoven (zie 434/9, 6°).

C. BEDRAG VAN DE HYPOTHECAIRE INSCHRIJVING

Nummer 435/9

Om dit bedrag te bepalen houdt de Ontv. rekening met de omstandigheden eigen aan elk geval en leeft hij onderstaande richtlijnen na.

1. Vervreemding van een goed in een openbare verkoping

Ongeacht het bedrag van de door de wettelijke hypotheek gedekte belastingen die in de kennisgeving 249.4 zijn opgenomen, mag de inschrijving niet worden gevorderd voor een hoger bedrag dan de in het bericht 249.5 vermelde verkoopprijs, verminderd met :

1° de wettelijke hypotheek die eventueel is ingeschreven op het goed vóór het verlijden van de akte;

2° de bedragen die, ingevolge de conventionele hypotheken die het goed bezwaren, werkelijk verschuldigd zijn, doch enkel in de mate dat ze de wettelijke hypotheek van de Schatkist voorafgaan.

Gelet op de voorschriften van 434/46, is het in dat verband voorzichtig om de verkoopprijs niet te verminderen met de sommen en waarden waarop in handen van de notaris beslag onder derden is gelegd door de kennisgeving 249.4.

Voorbeeld

Gewone belastingen vermeld in de kennisgeving 249.4 :

Aj. 1990 : 120.000 F;

Aj. 1991 : 10.000 F;

Aj. 1992 : 700.000 F.

Het goed is bezwaard met twee hypothecaire inschrijvingen de ene, van 120.000 F ten bate van de Schatkist, in verband met de aanslag van het aj. 1990, met rangneming op 01.7.1991, de andere, van 50.000 F ten bate van X, met rangneming op 01.12.1991.

Volgens het bericht 249.5, is het goed openbaar verkocht tegen 600.000 F waarvan slechts 200.000 F in handen van de notaris komen.

De hypothecaire inschrijving, te nemen binnen 8 werkdagen vanaf de neerlegging ter post van het bericht 249.5, mag het bedrag van 600.000 F - (120.000 F + 50.000 F) = 430.000 F niet te boven gaan en zal worden gevorderd ten belope van 10.000 F voor de belasting van het aj. 1991 en van 420.000 F voor de belasting van het aj. 1992.

Ware er geen conventionele hypotheek ten bate van X geweest, dan zou het maximumbedrag van bedoelde inschrijving 600.000 F - 120.000 F = 480.000 F hebben belopen, zegge 10.000 F voor de belasting van het aj. 1991 en 470.000 F voor de belasting van het aj. 1992.

2. Verkoop uit de hand, ruil, schenking, inbreng, enz.

Het sub 1. uitgedrukte beginsel dient te worden nageleefd, behoudens dat de Ontv. zich ervan moet vergewissen of de in het bericht 249.5 voorkomende vervreemdingsprijs overeenstemt met de verkoopwaarde van het goed; met het oog op de uitoefening van het volgrecht (art. 96, W 16.12.1851), is die waarde alleen in acht te nemen om het bedrag vast te stellen van de hypothecaire inschrijving welke dient te worden genomen binnen acht werkdagen vanaf het bericht 249.5.

De Ontv. moet hier met omzichtigheid handelen. Hij mag zonder meer steunen op de in het bericht 249.5 aangegeven vervreemdingsprijs, telkens als die prijs hem normaal voorkomt. Indien er een betwisting ontstaat, moet men het geschil eerst in der minne trachten te beslechten.

Wanneer ten gevolge van dergelijk geschil een inschrijving geheel of gedeeltelijk dient te worden doorgehaald, worden de kosten van die doorhaling, in afwijking van art. 432, WIB 92, evenals de overbodige inschrijvingskosten, door de Schatkist gedragen. Daartoe neemt de Ontv. de bedoelde kosten op in een vraag om ontlasting van vervolgingskosten 247.4E/keerzijde, verwijzend naar dat nummer van de commentaar (zie, naar analogie, de commentaar op art. 432, WIB 92).

3. Hypothecaire aanwending van goederen

De Ontv. handelt overeenkomstig het bepaalde in de commentaar op art. 427, WIB 92 : "Indien blijkt dat het bedrag van de verschuldigde belastingen de verkoopwaarde van het te hypothekeren goed veruit overtreft, mag de Ontv., gelet op de kosten, de inschrijving beperken tot een bedrag dat iets hoger dan de bedoelde verkoopwaarde is".

Er dient geen hypothecaire inschrijving ten bate van de Schatkist te worden genomen wanneer het blijkt dat het bedrag van de hypothecaire lening integraal in handen van de notaris getroffen is door het derden-beslag dat ingevolge de kennisgeving 249.4 is gelegd (zie 435/6, 3e lid).

D. PERSOON TEGEN WIE DE HYPOTHECAIRE INSCHRIJVING MOET WORDEN GEVORDERD

Nummer 435/10

De hypothecaire inschrijving die binnen 8 werkdagen na de neerlegging ter post van het bericht 249.5 te nemen is, moet worden gevorderd tegen de persoon zelf tegen wie het hypotheekrecht is ontstaan, d.w.z. tegen de belastingschuldige die zijn goederen heeft vervreemd of hypothecair aangewend.

E. VERZENDING VAN HET INSCHRIJVINGSBORDEREL 249 AAN DE HYPOTHEEKBEWAARDEN

Nummer 435/11

Wordt de hypothecaire inschrijving genomen krachtens art. 435,3e lid, WIB 92, dan onthoudt de Ontv. zich ervan de brief 249.2, bedoeld in de commentaar op art. 427, WIB 92, aan de eigenaar of de vruchtgebruiker te zenden.

Nummer 435/12

Voor de verzending aan de hypotheekbewaarder van het borderel 249 betreffende een dergelijke inschrijving, gebruikt de Ontv. een omslag 331E "Dringend".

F. BESTEMMING TE GEVEN AAN HET EXEMPLAAR VAN HET BORDEREL 249 DAT, NA INSCHRIJVING, DOOR DE HYPOTHEEKBEWAARDER AAN DE ONTV. WORDT TERUGGEZONDEN

Nummer 435/13

Het stuk wordt gerangschikt in het dossier dat door de Ontv. op naam van de belastingschuldige is aangelegd in uitvoering van 434/19.

VII. GEVOLGEN VAN DE HYPOTHECAIRE INSCHRIJVING DOOR DE ONTV. GENOMEN BINNEN DE 8 WERKDAGEN NA DE NEERLEGGING TER POST VAN HET BERICHT 249.5

Nummer 435/14

Door dergelijke inschrijving gaat de wettelijke hypotheek van de Schatkist, alhoewel ze een latere dagtekening heeft, de akte van hypothecaire aanwending vooraf, en is een akte van vervreemding niet aan de Staat tegenstelbaar.

VIII. SCHULDVORDERINGEN WELKE ZONDER UITWERKING ZIJN TEN OPZICHTE VAN DE IN DE KENNISGEVING 249.4 BEGREPEN BELASTINGSCHULDVORDERINGEN

Nummer 435/15

Ten einde de gevolgen van de eerste 3 leden van art. 435, WIB 92 (zie 435/2 tot 14), te vervolmaken, bepaalt het laatste lid van dit artikel dat niet tegenstelbaar zijn aan de ter kennis gegeven schuldvorderingen inzake belastingen en bijbehoren, alle niet ingeschreven schuldvorderingen die slechts worden bekend gemaakt (door beslag of ingevolge verzet) na de 1e werkdag volgend op het verlijden van de akte.

Voorbeeld

Verkoopprijs in handen van de notaris : 500.000 F

Schuldeisers :

Niet-bevoorrechte schuldeisers, andere dan de Ontv., die voor het verlijden van de verkoopakte verzet heeft betekend : 275.000 F

Door de Ontv. ter kennis gegeven niet-bevoorrechte belastingen en bijbehoren : 80.000 F Bevoorrechte schuldeisers, die uitvoerend beslag onder derden hebben gelegd vijf dagen na het verlijden van de verkoopakte : 200.000 F

555.000 F

De notaris heeft de Ontv. niet ingelicht omdat op de uiterste dag waarop hij eventueel aan die verplichting moest voldoen, de aanspraken van de alsdan gekende schuldeisers (275.000 F + 80.000 F = 355.000 F) hem niet konden beletten de belastingvordering te vereffenen.

De toestand zal worden geregulariseerd bij de verdeling van de prijs in die zin dat de Ontv. voor de bevoorrechte schuldeisers zal worden gerangschikt.

In de praktijk zal de verdeling als volgt geschieden :

Fictieve verdeling

Te verdelen : 500.000 F

- aan de bevoorrechte schuldeisers : 200.000 F

- aan de andere niet-bevoorrechte schuldeisers, anderen dan de Ontv. der belastingen : (300.000 x 275.000)/355.000 = 232.394 F

- aan de Ontv. der belastingen : (300.000 x 80.000)/355.000 = 67.606 F

Werkelijke verdeling

Daar, wegens hun laattijdigheid in de zin van de wet, de bevoorrechte schuldvorderingen (200.000 F) niet tegenstelbaar zijn aan de schuldvordering van de Staat, zal de som welke uit hunnen hoofde in de fictieve verdeling toebedeeld is, ten voordele van de Ontv. der belastingen worden verminderd ten belope van het bedrag dat nodig is voor de aanzuivering van de ter kennis gegeven belastingen en bijbehoren. Hieruit volgt dat in de werkelijke verdeling zal worden toebedeeld :

- aan de andere niet-bevoorrechte schuldeisers, anderen dan de Ontv. der belastingen : 232.394 F - aan de Ontv. der belastingen : 80.000 F

- aan de bevoorrechte schuldeisers : 200.000 - (80.000 - 67.606) : 187.606 F